Gebiedsvisie zuidoostelijke dorpsrand Oostelbeers

Via de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie hebben we een subsidie ontvangen om een ontwerpend onderzoek uit te voeren in Oostelbeers (gemeente Oirschot). Het doel is om een visie op te stellen voor de zuidoostelijke dorpsrand van Oostelbeers. Dit doen we samen met de werkgroep Duurzaam Oostelbeers (onderdeel van de Dorpsraad Oostelbeers):

‘De droom van de werkgroep Duurzaam Oostelbeers is om het dorp op diverse plekken uit te kunnen wandelen via natuurpaden en langs oude historische structuren. Waarmee de middeleeuwse oude toren in het veld, de staatsbossen en het militaire kamp uit 1831 voor iedereen uit het dorp binnen handbereik zijn. In de zuidoostelijke dorpsrand ligt de kans om de ruimtelijke, economische en maatschappelijke kansen voor het dorp te bundelen in één plan dat woningbouw, landschapsherstel, klimaatadaptatie en energietransitie combineert.’

De voucherregeling is voortgekomen uit het tweede coronasteunpakket om de positie van ontwerpers tijdens en na de coronacrisis te versterken en is bedoeld om ontwerpers te betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe visies. In dit project werken we samen met ontwerpbureau LOS Stadomland. Maar wat houdt ontwerpend onderzoek eigenlijk in?

We startten met een vooronderzoek naar de beleidskaders, de abiotiek (het niet-levende deel van de leefomgeving zoals bodem, hoogte en hydrologie) en de (cultuur)historie. Daarnaast brachten we de wensen van de partners in beeld. Hiervoor spraken we met: de dorpsraad Oostelbeers, werkgroep Duurzaam Oostelbeers, de gemeente Oirschot, Waterschap De Dommel, Van Gogh Nationaal Park, de werkeenheid Natuurnetwerk Brabant, de grondeigenaren van het gebied en inwoners van (de zuidoostelijke dorpsrand van) Oostelbeers.

De informatie uit het vooronderzoek filterden we en namen we in de vorm van vier hoofdthema’s met sfeerbeelden, kaarten en posters mee naar drie werksessies met de partners. De thema’s die we hebben uitgewerkt zijn: Landschap & cultuurhistorie, Sfeer & kwaliteit, Wonen en Duurzaamheid.

Tijdens de eerste werksessie mocht er gedroomd worden over de toekomst van het gebied en keken we per thema naar de wensen en ideeën van de partners. Op basis van de input in combinatie met de verzamelde informatie bepaalden we uitgangspunten voor de visie. In de tweede werksessie zijn deze verder uitgewerkt in de volgende uitgangspunten:

• We stellen de ondergrond (het watersysteem) centraal, waarbij het doel is om water langer vast te houden in het gebied.
• We streven naar een kleinschalig landschap, waarbij het oude patroon van hagen en singels deels teruggebracht wordt in het gebied.
• We zetten in op een nuttig landschap, waarbij er wordt gedacht aan vier dimensies: burger, landbouw, recreatie en economie.
• Goede verbindingen en zichtlijnen staan centraal in het gebied, waarbij voornamelijk de zichtlijnen van en naar de kerk(toren) en de verbindingen vanuit het dorp richting bos van belang zijn.
• Ontmoeten is een belangrijk element in het gebied, denk hierbij aan locaties zoals een moestuin, boscafé of speelplek.
• Woningbouw vindt plaats in kleinschalige woonvormen (erven) en landgoederen met een dorps en landelijk karakter. We bouwen voor de juiste doelgroepen en dat zijn voornamelijk starters en senioren.

Voor de derde werksessie werken we het toekomstbeeld uit in drie fases van ontwikkeling. Het toekomstbeeld geeft op strategisch niveau invulling aan de ontwikkeling van het gebied en is nog zeker geen schets of ontwerp. Het toekomstbeeld wordt opgebouwd uit verschillende kaartlagen vanuit de eerder genoemde thema’s, zoals het watersysteem, de bestaande zichtlijnen en verbindingen, bestaande en toekomstige ontmoetingsplekken, mogelijke locaties voor woningbouw en groenstructuren op basis van historische kaarten. Tijdens de derde werksessie toetsen we het toekomstbeeld bij de betrokken partijen. Vanuit hier komen we tot vervolgstappen richting de daadwerkelijke ontwikkeling van het gebied. De financiële haalbaarheid is hierbij één van de aandachtspunten.

Het proces van ‘ontwerpend onderzoek’ betekent in dit project dat we vanuit de wensen van de betrokken partijen in werksessies komen tot een ontwerp voor de ontwikkeling van het gebied. De betrokken partijen worden stap voor stap meegenomen. In de werksessies inspireren de partijen elkaar en worden belangen, kansen en knelpunten met elkaar besproken. Op deze manier komen we tot een breed gedragen beeld voor de ontwikkeling van het gebied. Bij de afronding van het project in april ligt er niet een kant en klaar ontwerp voor de dorpsrand, maar hebben we de betrokken partijen wel een basis gegeven om het toekomstbeeld zelf verder uit te werken.  

Benieuwd naar het eindresultaat van het proces? Lees dan hier de eindrapportage van het Verhaal van Oostelbeers.